Pijacy Mykerinosa

"Ulubioną małpę pochowano też razem z wysokiej rangi kapłanką, Boską Małżonką Amona, Maatkare. Pierwsi badacze grobu uznali ją mylnie za nieślubne dziecko, a plama na honorze Maatkare została usunięta dopiero niespełna sto lat później, gdy prześwietlenie rentgenowskie wykazało, iż rzekome dziecko było w rzeczywistości małpką."

Ikram przedstawia wierzenia grobowe Egipcjan, szczegółowo opisuje (wspierając się słowami Herodota) proces mumifikacji, tak w przypadku ludzi, jak i zwierząt, omawia wyposażenie grobowe i pogrzeb, nie zapominając przy tym o samym grobie (książka zawiera schematy niektórych budowli, w tym również ich pomniejszych elementów). Całość nie kończy się wraz ze złożeniem zmarłego w grobowcu - w ostatnim rozdziale wymieniono problemy związane z kultem pośmiertnym.

Powyższa pozycja stanowi kompendium podstawowej wiedzy o postawie mieszkańców starożytnego Egiptu względem zmarłych. Słowa "podstawowa" używam z rozmysłem, ponieważ autorka nieraz poświęca kilka akapitów na omówienie czegoś tak powszechnie znanego, jak mit o Ozyrysie. Wyjaśnia też, czym są chet, chat i sah. Dlatego ta książka doskonale nadaje się dla wszystkich, którzy właśnie poczuli zainteresowanie dawną kulturą egipską. Pozwolę sobie nawet zaryzykować stwierdzenie, że liczne ciekawostki w połączeniu z przystępnym stylem wypowiedzi przemienią wspomniane zainteresowanie w pasję.

Wśród innych dostrzeżonych przeze mnie zalet wymienię jeszcze układ chronologiczny stosowany przez autorkę przy opisach poszczególnych obyczajów. Ułatwia on czytelnikowi obserwację zmian zachodzących w Egipcie na przestrzeni tysiącleci, uświadamia istnienie nie jednego, a wielu wzorców.  

Jak można zauważyć na załączonym zdjęciu (zrobionym zresztą na tle jednego z plakatów pokrywających ściany mojego pokoju), mamy do czynienia z wyjątkowo eleganckim wydaniem. Bardzo ładne opracowanie graficzne, twarda oprawa, duży zbiór ilustracji, zarówno czarno-białych, jak i kolorowych, umieszczona na końcu chronologia.

Dodam, że na okładce prezentują się Czterej Synowie Horusa, do których zadań należy czuwanie nad najważniejszymi narządami człowieka. Imset ochrania wątrobę, Hapy (to ten z głową pawiana) trzyma pieczę nad płucami, Duamutef (głowa szakala) opiekuje się żołądkiem, Kebehsenuf (sokół) z kolei - jelitami.

(Pijacy Mykerinosa to pochodząca z okresu Starego Państwa nazwa jednej z drużyn, na które dzielili się rzemieślnicy pracujący przy budowie grobów; chet natomiast oznacza ciało żywego człowieka, chat - zwłoki, a słowem sah określano w Egipcie mumię).

Salima Ikram, Śmierć i pogrzeb w starożytnym Egipcie, s. 190, PIW, Warszawa 2004