interaktywna samotność

Wszystkim bohaterom tej książki doskwiera samotność. Nathan, rozwodnik, tęskni za byłą żoną; spotkania z córeczką stanowią teraz jeden z fundamentów jego życia. Daniel wciąż odczuwa ból na myśl o ukochanej kobiecie, którą utracił. Wyczerpujące śledztwo destruktywnie wpływa na małżeństwo innego detektywa. Donna, z pozoru szczęśliwa lekarka sądowa o atrakcyjnej powierzchowności, obawia się, że jej związek mógłby zostać niezrozumiany przez współpracowników.

Island to wirtualny świat 3D w Sieci. Nathan, będący jednym z wielu graczy, eksploruje go za pomocą swojego awatara o imieniu Nat. Któregoś dnia, jadąc samochodem, Nat przypadkiem potrąca Jerry. Przestępstwo, choć tylko wirtualne, wytrąca mężczyznę z równowagi. Ale to dopiero początek kłopotów. Otrzymuje bowiem list z oskarżeniem: "zabiłeś Bonnie". Wkrótce odkrywa, że Jerry była wirtualnym odpowiednikiem Bonnie Thomson, pasjonatki gier wideo, a zabójstwa kolejnych osób w sielskim dotychczas Island poprzedzają ich śmierć w świecie rzeczywistym.

Warto zauważyć, że Island jest równoległym społeczeństwem powstałym na podobieństwo naszego, Nathan natomiast - tak w świecie rzeczywistym, jak i wirtualnym - profesorem Harvardu. Żadnych nieziemskich stworzeń, żadnej magii. Jak się okazuje, to iluzja rzeczywistości najbardziej uzależnia. W jednej z recenzji tej książki spotkałam się ze stwierdzeniem, jakoby główny bohater wykazał się oryginalnością i naiwnością zarazem, upodabniając awatara do siebie. Sam zainteresowany stwierdza w pewnym momencie (zapoznawszy się z pomysłami innych graczy), że najprawdopodobniej brakuje mu wyobraźni. Ja z kolei myślę, że zależało mu na tym, by to on, Nathan, wiódł szczęśliwe życie. Nie jakiś długowłosy Peter. Nie Edmund. Widzę w tym (nieświadomie wybrany) sposób na podtrzymanie iluzji.

Autorka porusza kwestię anonimowości w Sieci i jej następstw. Morderca stanowi - moim zdaniem - skrajny przykład na to, do czego może doprowadzić (między innymi) poczucie bezkarności. Osoby decydujące się na stworzenie swojego odpowiednika w Island często posiadają szczególne predyspozycje  do zostania ofiarą oszustwa (vide: pierwsza scena powieści). Przyczyną w dużej mierze jest alienacja w świecie rzeczywistym, nieumiejętność zrealizowania własnych celów. Większość użytkowników zdaje sobie chyba sprawę z tego złudzenia anonimowości, ale zaledwie garstka świadomie buduje swój wizerunek internetowy. Dobiera słowa tak, aby nie przyprawiły ich później o wirtualne rumieńce. Nie mam tu na myśli chorobliwej perfekcji, rzecz jasna. Na przykład: pewnych szczegółów z życia prywatnego nie ujawnia się (byle komu); jakich - granicę należy ustanowić samemu. Przestrzega się netykiety.

Można również potraktować tę powieść jako kryminał. Molay wprowadza do niej elementy stałe dla wspomnianego gatunku. Para detektywów: doświadczony Daniel Rhys, który na myśl o Sieci odczuwa natychmiastową potrzebę zabrania swojego wnuka na ryby, i Marini, ambitny mężczyzna o wyglądzie młodego gwiazdora. Wyścig z czasem. Była żona wybrana na ostatnią ofiarę. Autorka przedstawia tę historię w oszczędny sposób, nie poświęca znacznej uwagi opisom miejsc czy stanów emocjonalnych poszczególnych bohaterów. Krótkie zdania, urwane znienacka akapity dodają tekstowi dynamiki, niekiedy dezorientują czytelnika. Narracja w czasie teraźniejszym także budzi napięcie.

Czy (i w jakim stopniu) literatura chroni przed samotnością? Moja odpowiedź miałaby nazbyt osobisty wydźwięk, przemilczę ją zatem. Pozwolę sobie jedynie zaprezentować poniżej ostatni wiersz białoruskiego poety Bogdanowicza.

W kraju słonecznym, gdzie ja umieram,
W białym domostwie, u lazuru buchty,
Nie jestem sam, ja książkę mam
Z drukarni pana Marcina Kuchty.^[1]
 

Frédérique Molay, Witajcie w Murderlandzie, s. 198, Muza S.A., Warszawa 2010

 

^[1]Przekład utworu Maksyma Bogdanowicza na język polski (wraz z okolicznościami powstania i linkiem prowadzącym do oryginału) znalazłam tutaj.